● Öncelikle Giresun Seyahat’i tanıyabilir miyiz ?
Toramanlar olarak firmamızı dedem Mustafa Kemal Toraman 1967 senesinde kurdu. 1987 senesine kadar devam eden karadeniz bölgesindeki taşımacılığımıza 9 sene Bursa Uludağ Turizm bünyesinde devam ettik. Belki de otobüsçülüğün altın çağıydı o yıllar ... 1996 senesinde tekrar yerimize döndük ve Toramanlar Turizm, İsmail Toraman, Kadir Toraman ve Kemal Toraman tarafından kuruldu. 2005 senesine kadar devam eden taşımacılığımızda unvan değişikliği yaparak Giresun Seyahat’i kurduk . 2011 yılında firmamız yönetim kurulunda ayrılıklar yaşandı. Başka sektörde faaliyet göstermek isteyen Kadir Toraman ve Kemal Toraman firmamızdan ayrılmışlardır. 2015 yılında ise Ercan Tuzcu ve Nurettin Tuzcu kardeşler ile sektöre devam diyerek yola koyulduk. Şu anda Giresun Seyahat adıyla Giresun merkezli olarak faaliyetlerimize devam etmekteyiz. Gururla taşıyoruz sloganıyla yenilediğimiz filomuz ile hizmet veriyoruz. Tüm Karadeniz halkını seyahatlerimizde bekliyoruz.
Merkez Giresun kalkışlı Bursa, İzmir, Ankara ve İstanbul'a sabit seferlerimiz mevcut. Bursa’dan da Gümüşhane’ye çoğunlukla öğrenci taşıdığımız arabalarımız var. Çünkü Çorum’da oturup Gümüşhane’de okuyanlar var. Bu yüzden bu hattımız yoğun bir talep görüyor.
● Giresun Seyahat firmasının filosundaki araç ve personel sayısı nedir ?
Firma olarak toplam 14 araçla halkımıza hizmet vermekteyiz. 8 adeti özmal olmak üzere 2020 ve 2022 model araçlarımızla yollardayız. Bünyemizde 150 çalışan arkadaşımız var. Özellikle belirtmek isterim ki biz butik çalışan bir firmayız. Sağ olsunlar araçlarını firmamıza getirip çalıştırmak isteyen birçok yatırımcı arkadaşlarımız var. Ancak biz firma olarak mümkün olduğunca özmal olan araçlarımızı kullanmaktan yanayız. Bunun yanında dostluğumuzun çok uzun yıllara dayandığı arkadaşlardan kiralık araçlar da alıyoruz.
● 2020 yılından itibaren hayatımızı etkileyen pandemi süreci ve sonrası firmanız adına nasıl geçti ?
İnsanlar 2019 yılında işler güzel olacak diye çok heveslendi. 2020 yılının ilk çeyreğinde ise pandemi patlak verdi. Maalesef bunun sonucunda da birçok vatandaşımız hayatını kaybetti. Bir kısmı da ciddi sağlık problemleri ile karşı karşıya kaldı. Tüm bunlar devam ederken kısa bir süre sonra çip krizi patlak verdi. Bu kriz sektörleri o kadar kötü etkiledi ki hala otomotivde araç teslimatları çok geriden geliyor. Malzeme eksikliği yaşanıyor. Kimi yerlerde malzeme kalitesi düşmeye başladı. Esnaf işleri yoluna koyayım derken adeta darbe üstüne darbe yedi. Tüm bunları atlatmak üzere işe koyulan sektörler bu sefer Rusya-Ukrayna savaşı ile yeniden karamsarlığa gömüldü. Bu olayları daha aşamamışken bu sefer çok büyük ve yıkıcı depremlerle ülke olarak derinden sarsıldık. Yani 2020' den bu yana sanki ülkemizin üzerinde kara bulutlar dolanıyor. En kısa zamanda güzel günler görmek ümidiyleyiz. Buradan vefat eden tüm vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, yaralı olanlara da acil şifalar diliyorum. Umarım böylesi bir felaket bir daha yaşanmaz.
● Sizce 2023 sezonuna nasıl başladık, nasıl değerlendiriyorsunuz ?
Ben 2023 yılında işlerin çok olacağına inanıyorum. Normalde yolcu hareketinin pek olmadığı bu tarihlerde ciddi bir yoğunluk yaşıyoruz. Şu anda Karadeniz bölgesinde insanlar hareket halinde. Mesela nakliyeci arkadaşlarımızla görüşüyoruz. Diyorlar ki; " 8 tane kamyonum var. Samsun, Ordu, Giresun illerine taşıma yapmak amacıyla 3 ay komple kapalı."
Ev bakmaya gidenler, iş değiştirenler, asker sevkiyatları ve eğitimde olan ara tatiller… Tahmin edebilceğiniz üzere bu maddeler daha çeşitlendirilir o yüzden ben bu sezon çok iş olacağını düşünüyorum.
Ayrıca bu sene bir de seçim yapılacak. İller nüfus sayılarına göre ödenek aldığı için doğal olarak bu durum ciddi bir yolcu trafiğine neden olacaktır diye düşünüyorum. Örneğin İstanbul’u düşünürsek yaşayıp memleketine oy kullanmaya gidecek milyonlarca insan olacak.
● Yakın zamanda yeni araç yatırımınız olacak mı ?
Yatırım planlarımız var elbette. Pandemi, çip krizi ve Rusya-Ukrayna Savaşı ile birlikte artık otobüs fiyatlarına yetişemiyoruz. Maalesef bu durum bizleri planlama yaparken 2 kere düşündürüyor. Yeni bir yatırım demek, otobüsün peşinatı, aylık taksitleri, sigorta ve kaskosu, lastiği ve bakım maliyetleri göz önüne alındığında çok ciddi meblağda aylık ödeme demek. Anlayacağınız üzere eskiden aracın göze gözükmeyen masrafları bile gözümüze çok batmaya başladı. O yüzden arabayı çalıştırmadığımız zaman bile aylık masrafını hesap etmemiz lazım. Yani bir kasko 250-300 bin lira çıkabiliyor. Bunu aylık ortalamaya vursan hiç yerinden oynatmasan bile 40-50 bin lira cebinden para çıkacak gibi gözüküyor. Bir de eğer sıfır araç alacaksan elindeki aracı satıp peşinat yapman gerekiyor. Aracı sattıktan sonra yeni araç için sıraya girip ortalama 9 ay beklemen gerekiyor. Bu bekleme sırasında ise doğal olarak araçsız kalmış oluyorsun. Yani şirketlerin yeteri kadar sermayesi yoksa araç satıp yeni araç için sıraya girmek pek mantıklı bir yaklaşım değil. Araç yatırımlarımız için tüm etkenleri düşünerek bir yol haritası çıkarmaya çalışıyoruz.
● Dijital ortamda satılan biletler hakkında düşünceleriniz nelerdir?
Dijital ortamda satılan biletlerin %15’i kendi sitemizden iken kalan % 85 ise çalıştığımız diğer portallardan. Bilet satış platformları yolcuların vazgeçilmezi oldu. Bu yüzden Google'a ödediğiniz para çöp oluyor. Çünkü doğal olarak bizim sitemizde sadece kendi firmamızı görecekleri için yolcular bu duruma yanaşmıyor. Diğer platformlar tüm firmaları alt alta sıralayarak biletleri satışa çıkarıyor. Haliyle yolcular tüm firmaların sefer saatleri ve fiyatların tek bir ekranda görebiliyor ve kıyaslayarak karar verip biletlerini alıyor. Bu uygulamalar daha da genişleyerek devam edecektir diye düşünüyorum. Diğer taraftan ise bu satış kanallarını yazıhane olarak görürsek iyi bir yazıhanedir. Yapılan işlemlerin hepsi resmi. Komisyon faturasını aylık olarak sana düzenli bir şekilde kesiyor. Biz yazıhanelerden komisyon faturalarını alırken pazarlık ediyoruz. Artık e-bilete geçilmesiyle tüm işlemler resmiyete kavuştu. Bu sistem bizlerin iş kayıplarını da bir ölçüde azalttı diyebilirim.
● Haksız rekabeti ve uygulanan fiyat politikalarını nasıl değerlendiriyorsunuz ?
Bakanlığın devreye soktuğu korsan taşıma başta olmak üzere birçok sıkıntının giderilebilmesi amacıyla başlayan U-ETDS sistemi maalesef gereğince kullanılamıyor. Ceza yazarken bu sistem çok hızlı çalışıyor. Oysa bu sistemde firmalar istediği gibi fiyatlarla oynayabiliyor. Bana göre bu denetleme sistemi korsanı ve haksız rekabeti çoktan bitirmeliydi ama taban ve tavan fiyata bakanlık yetkililerinin hiçbir müdahalesi yok.
● Karadeniz yolu üzerinde açılan havalimanları otobüs firmalarını nasıl etkiledi ?
Yakın zamanda açılan Rize Havalimanı çok sayıda otobüs yolcusunu aldı. Eski yolcu adetlerini mumla arar olduk. Hava yolları çok sefer düzenlememesine rağmen büyük bir yolcu kitlesini dolduruyor. Bu yolcuların hemen hemen hepsi havalimanı açılana kadar otobüsle seyahat eden kesimdi. Şimdilerde ise % 60 ve üzeri bir oranda yolcu kaybımız var. Mesela Trabzon’a yapılan uçak sefer adetleri diğer Karadeniz hatlarına yapılsa çok daha ciddi yolcu kaybına uğrarız.
Eskiden kısa mesafe taşımalarını önemsemezdik ama şimdi kısa mesafe taşımalarının önemi çok daha iyi anlaşılıyor. Bunun yanında uzun yollarda ise artık yolcudan çok bagaj taşımacılığı ön planda.
Röportaj: Rafi Candan - Recep Yalamacılar