Kurumsal Markalar 2. El Pazarında Daha Etkin Olmalı
KURUMSAL 2. EL YAPILANMALARINA İHTİYAÇ VAR
Kurumsal firmaların ikinci el araç pazarında yeterince aktif olmaması sektör açısından ciddi bir eksiklik oluşturuyor. Şu anda piyasa, bireysel girişimcilerin ve küçük ölçekli galericilerin çabalarıyla ayakta kalmaya çalışıyor ancak bu yapı sektörün ihtiyaç duyduğu sürdürülebilirliği sağlamaktan oldukça uzak. Bugün bir otobüsün fiyatı 20 milyon liraya kadar çıkmış durumda. Bu koşullarda mevcut filoların yenilenmesi elzem hale gelmişken süreç yalnızca ilanlar üzerinden ya da sınırlı sayıdaki galerilerle yürütülemez.
Bu noktada kurumsal firmaların kendi ikinci el birimlerini daha etkin ve organize bir şekilde devreye almaları büyük önem taşıyor. Sadece araç satışı değil; takas, kredi, vadelendirme gibi tüm finansal çözümlerin tek bir noktadan sunulması, hem araç sahipleri için büyük bir kolaylık hem de sektör için güvenli bir model yaratacaktır. Eski aracını verip yenisini almak isteyen bir kullanıcı, aynı anda finansmanını da bu sistem içerisinde çözebilmeli. Bu sayede sektörde güven duygusu artar, işlem hacmi büyür ve sistem daha verimli işler.
Türkiye genelinde Antalya’dan Doğu Anadolu’ya kadar tüm bölgeleri kapsayacak daha büyük, organize ve kurumsal ikinci el yapılanmalara ihtiyaç var. Pandemi süreciyle birlikte ciddi şekilde yıpranan ve yaşlanan filolar ancak bu tür çözümlerle yenilenebilir. Aksi takdirde filoların gençleşmesi hayal olarak kalacak, sektörün gelişimi ise sekteye uğrayacaktır.
ÜLKE OLARAK HÂLÂ PAHALIYIZ
Sezon açısından hepimiz umutluyuz ancak ne yazık ki birim maliyetler çok yükseldi. Bu durumu sadece burada değil, yurt dışında katıldığım fuarlarda da gözlemledim. Bakü ve Dubai’de fuarlara katıldım; İstanbul her zamanki gibi cazibesini koruyor. Biz işimizi İstanbul’da yaptığımız için oradaki gözlemlerimi de İstanbul ölçeğinde değerlendiriyorum. Arap ve Azeri dostlarımız için İstanbul hâlâ önemli bir merkez ancak maalesef pahalı kalıyoruz. Otel, yemek, ulaşım gibi temel harcamalarda fiyatlar çok yüksek. Sosyal medyada Türkiye ve Yunanistan fiyatları kıyaslanıyor, insanlar Türkiye’den Yunanistan’a tatil için akın ediyor çünkü bazen Türkiye’de tatil yapmak, yurtdışına gitmekten daha pahalıya geliyor.
Yurt içinde tatil yapmak yerine yurt dışını tercih edenlerin sayısı artıyor. Uçakla yapılan tatillerin çeşitlenmesi, Euro’nun TL karşısında nispeten daha düşük etkisi insanları cezbediyor. Biz nasıl yurt dışına tatile gitmek istiyorsak yabancılar da aynı şekilde Türkiye’ye gelmek istiyor, fakat fiyatlar onları zorluyor.
TURİZM, BARIŞIN OLDUĞU YERDE OLUR
Bazı ülkelerle yaşadığımız vize sorunları, politik problemler ya da savaşlar turizmi doğrudan etkiliyor. Bugün kuzeyimizde Ukrayna savaşı, güneyimizde Gazze’de yaşananlar büyük etkiler yaratıyor. Pandemiden önce Tel Aviv – İstanbul arasında günde 13 uçuş vardı. İsrail’de yaşayan ciddi bir Arap kitlesi de vardı ancak şu anda bu kitle de yaşanan zulüm nedeniyle Türkiye’ye gelmiyor. Ukrayna ve Arap ülkeleri bizim için önemli pazarlar. Bu pazarlar daraldıkça rekabet artıyor ve bu da fiyatlara yansıyor. Tur fiyatları, ulaşım ücretleri, sürücü bahşişleri bile hesaba katılıyor.
Normalde sürücünün bahşişi bizim iş planımıza dâhil değildir. Fakat son dönemde duyduklarımız gerçekten düşündürücü. Bahşişler önceden hesaplanıyor, sürücünün maaşına dâhil ediliyor. Bu da otobüs fiyatlarının belirlenmesinde etkili oluyor. Bu, biz yatırımcıları geri düşürüyor. Ayrıca sürücüler daha kolay işleri tercih ediyor, bu da kaliteyi düşürüyor.
YAKIN COĞRAFYADAKİ ÜLKELER DAHA DEĞERLİ
Uzakdoğu ve Güney Amerika gibi bölgeler elbette önemli ancak benim için asıl önemli olan Türkiye’nin çevresindeki ülkeler. Avrupa, Balkanlar, eski Sovyet ülkeleri ve Arap coğrafyası… Bu ülkelere uçakla ya da kara yoluyla 2-3 saatte ulaşabiliyorsunuz. O yüzden bu bölgeler bizim için çok daha kıymetli. Bu turistler istedikleri anda Türkiye’ye gelebilmeli. Vize süreçleri kolaylaşmalı, fiyat politikaları cazip olmalı. Bu sayede daha fazla turist gelir, daha çok otobüs çalışır, daha çok şoför iş yapar. Uçakla gelmelerinden korkmamak gerekir. Havalimanı transferi, şehir içi taşıma, restoran ulaşımı derken bütün sektör bundan faydalanır.
YURT DIŞINA ARAÇ GÖNDERENLER DİKKAT ETMELİ
Bugün yurt içindeki yerli turistin birçoğu yurt dışına yönelmiş durumda. Schengen vizesi sıkıntısı olmasa bu sayı çok daha fazla olurdu. Özellikle vize problemi olmayan ülkelere ciddi bir yönelim var. B2 ve D2 belgeli firmalar Balkan ve Avrupa turlarını organize ediyor. Bu yaz çok ciddi bir potansiyel var ancak dikkat edilmesi gereken nokta şu: Yurt dışına araç gönderirken Türkiye şartlarıyla kıyas yapmamak gerek. Cezalar, hız limitleri, sürücü çalışma saatleri, arıza maliyetleri Türkiye’nin 2-3 katı. Bu hesapları yapmadan yola çıkarsak ciddi sorunlar yaşanır. Bu nedenle firmaların kârlılığı en baştan doğru hesaplaması, riski dikkate alması gerekiyor. Sürücünün vizesinden başlayan bir maliyet zinciri var. Yine de ben önümüzdeki süreç için iyimserim. Kurban Bayramı’ndan sonra bu süreç daha da netleşir ancak yüksek faiz oranları yatırımcıları zorluyor. %50’lerin üzerindeki faizlerle yatırım yapmak çok riskli. Bu yüzden yatırımları daha kısa vadeli, mümkünse öz kaynakla ve takas imkânlarıyla yapmak 2025 için daha doğru bir yol gibi görünüyor.
FİYAT POLİTİKASINI DOĞRU YAPMALIYIZ
Otobüs maliyetleri çok yüksek ancak burada küçük araçları da unutmayalım. Minibüs ve midibüsler de en az otobüs kadar önemli. Aynı sürücü, otobüs de kullanıyor, midibüs de. Yani maaş anlamında büyük farklar yok. Bugün midibüs fiyatları 5-6 milyon liradan başlıyor. Yeni modeller de geliyor. Özellikle belirtmeliyim ki İstanbul gibi büyük şehirlerde midibüs çok daha işlevsel bir yatırım. Taksim, Sultanahmet, Boğaz çevresi gibi bölgelerde küçük araçlar çok daha verimli. Hem trafik açısından hem de maliyet açısından avantaj sağlıyor. Yerli ve yabancı turist de bu araçları tercih ediyor.
TÜRSAB SEÇİMLERİNDE HERKES ROL ALMALI
Yaklaşan TÜRSAB seçimlerinde sektör temsilcilerinin aktif olması çok önemli. Kim desteklenirse desteklensin, herkesin sürece dâhil olması gerekir. Biz de Türkiye’nin farklı bölgelerinde birçok ziyaret yaptık. Sürücü eğitimlerine başlıyoruz. İlk eğitimi 20’sinde düzenleyeceğiz. Özellikle turizm taşımacılığı yapan sürücüler için, kılık kıyafet, konuşma tarzı gibi konularda bilinçlendirme hedefliyoruz çünkü turistin gördüğü ilk kişi genelde sürücüdür. Bu eğitimleri her ay farklı şehirlerde sürdüreceğiz. Başlangıçta küçük araç sürücülerine odaklanıyoruz ama bunu tüm segmentlere yayacağız.
